नेपालमा राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल नेकपा एमालेको युवा संगठन हो । १५ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका करिब ४० प्रतिशत जनसंख्या युवा रहेको देशमा यसको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ । आगामी दशौं महाधिवेशनले युवाहरू माँझ पार्टी तथा राष्ट्रिय राजनीतिसँग सम्बन्धित चेतना बढाउने अपेक्षा गरिएको छ । यस महाधिवेशनले युवा वर्गलाई समर्पित राजनीतिक एजेण्डा र सामाजिक कार्यक्रमको झलक दिनेछ । तर, यदि आन्तरिक द्वन्द्व र चरम गुटबन्दी रहिरह्यो भने युवामा निराशा र अविश्वास बढ्ने खतरा पनि उत्तिकै रहेको छ ।
युवा वर्गमा महाधिवेशनको प्रभाव
(राजनीतिक, सामाजिक, मनोवैज्ञानिक)
१०औँ महाधिवेशनले युवा वर्गमा निम्न पक्षमा प्रभाव पार्ने अपेक्षा गर्न सकिन्छ।
. राजनीतिक प्रभावः
अधिवेशनले युवाहरूमा राजनीतिक सक्रियता र जागरण बढाउने छ। नेकपा (एमाले)को पथ–प्रदर्शनमा युवा ऐक्यबद्ध हुन प्रेरणा मिल्नेछ । उदाहरणका लागि, “युवा संघ नै अराजनैतिक भयो भने नेकपा एमालेको राजनीतिक चरित्रमाथि प्रश्न उठ्ने छ” भन्ने चेतावनीले पार्टीमा युवाको राजनीतिक सहभागिता अनिवार्य भएको दर्शाउँछ ।
. सामाजिक प्रभावः
युवा संघको कार्यक्रमहरूले शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी जस्ता सामाजिक मुद्दामा युवा सचेतना
बढ्ने वातावरण बनाउनेछन ्। असल सामाजिक कार्यक्रम र अभियान (जस्तै वृक्षारोपण, कौशल विकास तालिम) बाट युवामा देशप्रति उत्तरदायित्व बढ्ने सम्भावना छ । साथै, रोजगार र शिक्षा सुनिश्चितताप्रति जोड दिएर (“देशमा युवाहरूका लागि रोजगारी सिर्जना गर्न सके मात्र राष्ट्र विकसित हुन्छ” ) समाजमा सकारात्मक परिवर्तन लिने अवसर मिल्न सक्छ।
. मनोवैज्ञानिक प्रभावः
यदि अधिवेशन मैत्रिपूर्ण तथा अनुशासित भएर सम्पन्न भयो भने युवा वर्गमा आत्म–विश्वास र संगठनप्रतिको जिम्मेवारी बोध हुनेछ । शतप्रतिशत निष्पक्ष चुनाव र खुला बहसले युवालाई राजनैतिक प्रणालीमा विश्वास दिलाउनेछ । तर, यदि गुटगत विवाद र भ्रष्टाचार देखा पर्यो भने युवामा निराशा र मनोवैज्ञानिक दबाब बढ़्ने छ । अराजक परिस्थितिले “अनुशासनहीन नागरिक” उत्पादन गर्ने भएकाले युवा मनोबल खस्कने खतरा लाई पनि नकार्न सकिदैन अत नेतृत्व सजग रहनुपर्ने देखिन्छ ।
भावी रणनीतिहरू र प्रभावकारिताः
दशौं महाधिवेशनले आगामी वर्षका लागि केन्द्रीकृत रणनीतिहरू तय गर्नेछ । सम्भावित केहि रणनीति र तिनको कार्यान्वयनका अपेक्षित प्रभावहरू निम्न छन् ।
. सदस्यता विस्तार र संगठन सुदृढीकरणः
पार्टीको मिशन–०८४ अन्तर्गत अबका निर्वाचनमा विजय सुनिश्चित गर्न सदस्यता अभिवृद्धि र कमिटी विस्तार महत्त्वपूर्ण छ । अधिवेशनमा केन्द्र, प्रदेश, जिल्ला र पालिका तह हरूमा कार्यक्रम चलाउने योजना अघि सारिएला । सबै जिल्लामा अधिवेशन सम्पन्न गर्न निर्देशन भईसकेकाले, अब देश भरिका हरेक जिल्लामा संगठन मजबुत बनाउने तयारी हुनेछ।
. नेतृत्व विकास र प्रशिक्षणः
युवा कार्यकर्ताहरुलाई नेतृत्व र राजनीतिक शिक्षा दिन महाधिवेशनपछि प्रशिक्षण शिविर तथा पार्टी स्कुल सञ्चालन गरिने अनुमान छ । अग्रणी युवा नेताहरूको मार्गदर्शनमा नयाँ पुस्ता तयार पारिनेछ। विगतमा पनि युवा संघले ‘एआई सम्मेलन’ जस्ता प्रविधि शिविर आयोजना गरेर (उदाहरण स्वरूप, २०८१ भदौमा गरिएको एआई सम्मेलन ) नयाँ विषयहरूमा युवालाई पारंगत बनाउने पहल गरिसकेको छ, यस महाधिवेशनले पनि यसैप्रकारका ज्ञानमूलक कार्यक्रमहरू अघि बढाउनेछ।
. सामाजिक र आर्थिक अभियानः
शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारीका विषयमा प्रतिवद्धता जनाउँदै कार्यक्रमहरू तय गरिनेछ। अधिवेशनले “काम गर्न पाउने” संवैधानिक अधिकार जस्ता युवा–अनुकूल नीति मागलाई एजेण्डामा राख्ने सम्भावना छ । युवाहरूसँग प्रत्यक्ष जोडिने वृक्षारोपण,सरसफाई , खेलकुद अभियान वा रोजगार मेला जस्ता कार्यक्रमहरू पनि रणनीतिकरूपमा ल्याइने देखिन्छ ।
. एमालेको चुनावी रणनीतिमा योगदानः
नेकपा एमाले ले मिशन–०८४ सफल बनाउने योजना अघि सारेको छ । महाधिवेशनले युवालाई पार्टीका प्रचारप्रसारमा महत्वपूर्व भूमिका दिने सन्देश दिनेछ। पार्टीले तयार गरेको वार्षिक कार्यक्रम र सदस्यता पुनःनवीकरण जस्ता कार्यहरूमा युवा संघ सक्रिय हुनेछ । यसरी युवा संघले पार्टीका घोषित ८ बुँदे एजेण्डामध्ये सदस्यता विस्तार, गुटबन्दी अन्त्य र जनचासोसँग जोडिने कामहरूमा सहयोग गर्ने अनुमान छ ।
. मुख्य चुनौतीहरूः
महाधिवेशनको तयारी र सञ्चालनमा विभिन्न समस्या देखिने सम्भावना पनि छ । सम्भावित चुनौतीहरूः
. आन्तरिक गुटबन्दी र द्वन्द्वः
विगतका अधिवेशनहरूमा उग्र गुटबन्दीले संगठनको अनुशासन भंग गर्ने प्रयास गरेको देखिन्छ। पारदर्शिता बिहीन बैठक वा पद बाँडफाँटले युवा कार्यकर्ताबीच असन्तुष्टि बढाउने गरेको छ। गुटगत गतिबिधि तथा आपसी आरोपप्रत्यारोपले महाधिवेशनमा गतिरोध निम्त्याउन पनि सक्ने देखिन्छ ।
. नेतृत्व चयनमा विवादः
यदि प्रमुख पदका उम्मेदवारहरूबीच सहमतिको सट्टा प्रतिस्पर्धा भयो भने मत–विरोध र तनाव बढ्ने देखिएको छ । विगतमा समान प्यानलबाहेक बहुमत मार्फत चुनाव नगरिँदा (जवज को मर्म ) महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूको निर्वाचन अधिकार सीमित भयो । यसपटक खुला मतपत्र प्रणालीमा मतघोषणा (आन्तरिक लोकतन्त्र ) र मतदान सुनिश्चित गर्न चुनौतीपूर्ण हुने सम्भावना लाई पनि नकार्न सकिँदैन ।
. युवा आकर्षण र विश्वासको कमीः
बेरोजगारी र असन्तुष्टिले युवालाई राजनीतिक प्रक्रियाबाट टाढा बनाएको छ। अनुमानित ९० लाख युवा बेरोजगार रहेको तथ्यांकले युवाहरूमा राजनैतिक सम्मेलन हरू प्रति आशंका उव्जाउने गरेको छ नैरास्यता छाएको छ। युवा चासोका विषय (रोजगारी, उद्यमशीलता) यथार्थ परक नहुँदा उनीहरू अन्य विकल्पमा आकर्षित हुन सक्ने देखिएको छ।
. वैचारिक स्पष्टताको अभावः
पार्टीलाई नयाँ पुस्ता समक्ष सुस्पष्ट सामाजिक–आर्थिक विचार सहित प्रस्तुत गर्न नसक्दा युवामा निराशा बढ्ने हुन सक्छ। महाधिवेशनले दीर्घकालीन राजनीतिक दर्शन (जस्तै जवज ) रोजगारी ,उत्पादन,बजार व्यवस्थापन र समृद्धिको स्पष्ट रोडम्याप दिन नसक्दा युवा जमातले प्रश्न चिन्ह खडाँ गरिरहने खतरा देखिन्छ ।
मिशन–०८४ (आगामी निर्वाचन लक्ष्य) मा सन्देश र योगदानः
दशौं महाधिवेशनले एमालेको मिशन–०८४ सफल पार्ने अभियानसँग प्रत्यक्ष जोडिएको सन्देश दिनेछ । नेकपा एमालेले आगामी आम निर्वाचनमा पूर्ण बहुमतको सरकार बनाउने लक्ष्य राखेको छ र सोही अन्तर्गत पार्टीका भ्रातृ तथा जनवर्गीय संगठनहरूलाई सक्रिय बनाइरहेको छ । युवा संघको महाधिवेशनले जनस्तरमा नेकपा एमालेका प्राथमिकताहरू (राष्ट्रियता, रोजगारी, शिक्षा, स्वास्थ्य, सुशासन) पु¥याउने प्रतिबद्धता देखाउनेछ । महाधिवेशनपछि तयार पारिने युवा कार्यक्रमले पार्टीका ८ बुँदे कार्यतालिकामा उल्लेखित सदस्यता विस्तार, नेतृत्व चयन, गुटबन्दी अन्त्य लगायतका बिषयमा विशेष योगदान पु¥याउनेछ ।
. पार्टी र राष्ट्रिय राजनीतिमा महाधिवेशनको सन्देशः
महाधिवेशनले पार्टीभित्र लोकतन्त्र र अनुशासन दुवै कायम हुनुपर्छ भन्ने स्पष्ट सन्देश दिनुपर्छ । सर्वसम्वत नेतृत्व चयनको अधिकतम प्रयासमा पनि नेतृत्व चयन हुन नसकेमा निर्वाचन प्रक्रियालाई सहज रूपमा स्यूकार गर्न सक्नु पर्दछ । निर्वाचन लाई कमजोर पार्ने प्रयासले “पार्टीको आन्तरिक लोकतन्त्र र जवज को मर्म नै समाप्त पार्ने” जोखिम हुन्छ । अत संगठनले युवा नेतृत्व विकास र पारदर्शिता सुनिश्चित गरेपछि मात्र पार्टीले जनता र कार्यकर्ताबाट विश्वास आर्जन गर्न सक्दछ ।
अत राष्ट्रवादी र समाजवादी ढङ्गले अगाडी बढेर, महाधिवेशनले युवा सहभागिता र क्षमता माथि जोड दिएको सन्देश दिनेछ । पार्टीले आगामी ०८४ को निर्वाचनमै पूर्ण बहुमत हाँसिल गर्ने लक्ष्य अगाडि सारेको अवस्थामा, युवा संगठन सशक्तिकरण नै नेकपा एमाले र राष्ट्रको भविष्यसँग जोडिएको छ भन्ने स्पष्ट संकेत यो महाधिवेशनले दिनेछ ।
(लेखकः नेकपा एमाले अन्नपूर्ण गाउँपालिका कास्कीका लेखा कमिटी अध्यक्ष तथा राष्ट्रीय युवा संघ नेपाल कास्कीका नेता हुनुहुन्छ)
